Archeolodzy odkryli pałac. Należał do Totmesa III — twórcy supermocarstwa

W czwartek dr Mohamed Ismail Khaled — sekretarz generalny Najwyższej Rady Starożytności — poinformował o odkryciu na stanowisku archeologicznym Tell el-Habua w prowincji Synaj Północny. Badacze odnaleźli pozostałości budynku z cegły błotnej. Pierwsze badania wskazują, że pochodzi on z czasów panowania Totmesa III z XVIII dynastii (okres Nowego Państwa). Architektura i pozostałości ceramiki wskazują, że budynek pełnił funkcję rezydencji królewskiej. Profesor Ramadan Helmy, kierownik wykopalisk, zdradził, że w pozostałościach budynku odkryto skarabeusza z imieniem Totmesa III. To sugeruje, że władca mieszkał w pałacu podczas swojej kampanii wojennej, której celem była ekspansja na wschód. W późniejszym okresie pałac został ufortyfikowany, zbudowano także bramę prowadzącą na wschód. 

Mohamed Ismail Khaled dodał, że odkrycia ma ogromne znaczenie dla lepszego poznania historii militarnej Nowego Państwa i znaczenia regionu Synaju Północnego.

Zobacz również: Bezcenny skarb wrócił do Egiptu po 30 latach. Wcześniej został skradziony

Rezydencja królewska w Tell el-Habua składała się z dwóch dużych, prostokątnych sal, do których przylegały mniejsze pokoje. Centralnie położone wejście do budynku od strony północnej prowadziło do większej sali. Łączyła się ona z mniejszym przedsionkiem, który rozgałęzia się na dwa przeciwległe pomieszczenia: od wschodu i zachodu. Taki układ pomieszczeń jest charakterystyczny dla królewskich placówek wojskowych. Po wschodniej stronie budynku odnaleziono także przylegające z zewnątrz mniejsze pomieszczenia, co wskazuje, że budynek był bardzo rozległy.

Jeśli mielibyśmy porównywać Totmesa III (1458-1425 p.n.e.) do późniejszych postaci historycznych, moglibyśmy nazwać go "Napoleonem znad Nilu", albo "Aleksandrem Wielkim Egiptu". Jego strategia, skala podbojów militarnych i ambicja w niczym nie ustępowały ani Bonapartemu, ani Macedończykowi. Za panowania Totmesa III Egipt był u szczytu swojej potęgi. Nigdy wcześniej, ani później terytorium państwa nie było tak duże. Podobno Totmes III nigdy nie przegrał żadnej bitwy, a dowodził wieloma.

Zobacz również: Jak powstał egipski Sfinks? Nie w całości zbudowali go ludzie!

Co ciekawe na początku nic nie zapowiadało, że Totmes III zostanie tak potężnym władcą. Jego rządy nastąpiły bezpośrednio po jednej z najsłynniejszych kobiet-faraonów, Hatszepsut (1479 p.n.e. do 1458 p.n.e.). Władczyni była jego macochą i ciotką. Totmes III był synem faraona Totmesa II (1492 p.n.e. lub 1482 p.n.e. - 1479 p.n.e.) i konkubiny Iset, według egipskiego obyczaju, takie pochodzenie pozwalało poddawać w wątpliwość jego prawo do tronu. Dokładnie taka sama sytuacja spotkała jego ojca. Totmes II będąc synem konkubiny, musiał pojąć za żonę córkę poprzedniego faraona i jego prawowitej żony, by zyskać pełną i niepodważalną legitymizację swojej władzy. Ożenił się z przyrodnią siostrą — Hatszepsut, która została Wielką Małżonką Królewską. Jednak i oni nie doczekali się męskiego potomka, a pierworodnego syna powiła Totmesowi II konkubina Iset.

Ojciec, chcąc zabezpieczyć prawa do tronu Totmesa III, przed swoją śmiercią mianował maleńkiego syna współregentem. Totmes II zmarł, a krajem nie mogło przecież rządzić dziecko. Wielka Małżonka ogłosiła się regentką. Ambitna i inteligentna Hatszepsut sprytnie prowadziła swoją politykę, co w kilka lat później pozwoliło jej koronować się na faraona. Kobieta rządziła Egiptem 21 lat. Jakie w tym czasie był jej relacje z Totmesem? Czy przyszły faraon został odsunięty od władzy, czy może w imieniu macochy i ciotki w jednej osobie, dowodził armią? Na te pytania nie znamy odpowiedzi. Wiadomo natomiast, że Totmes III wstąpił na tron dopiero po śmierci Hatszepsut w 1458 r. p.n.e., a jedną z jego pierwszych decyzji było wymazanie kobiety-faraona z kart historii.

Totmes III po wstąpieniu na tron dokonał licznych podbojów, powiększając obszar imperium do niespotykanych dotychczas rozmiarów. Udało mu się zrealizować marzenie wielu jego przodków — podbił Nubię. Faraon okazał się nie tylko wybitnym dowódcom, ale również sprawnym administratorem. Jego sposób na scalenie supermocarstwa — bo Egipt za jego panowania był potęgą — przypominał ten stosowany przez Aleksandra Macedońskiego czy Imperium Rzymskie. Zamiast terroryzować zdobyte tereny i obsadzać wyłącznie tebańczykami, dbał o krzewienie egipskiej kultury na podbitych ziemiach. Synowie arystokratów i dawnych władców trafiali na jego dwór, gdzie uczyli się języka, kultury i religii (i "przy okazji" pełnili rolę zakładników, zmniejszając ryzyko buntów). Asymilacja kulturowa sprawiała, że stawali się częścią elity Egiptu. Sznyt nabyty w stolicy imperium młodzi arystokraci przenosili na swoje ziemie.

Totmes III był też mecenasem sztuki i architektury. Podjął się renowacji świątyń w Karnaku, między innymi świątyni Ptaha i Wielkiej Świątyni Amona. To właśnie w Karnaku archeolodzy odkryli Roczniki Totmesa III, które opisują jego podboje. Natomiast w Tebach Zachodnich wzniósł własną świątynię. Biorąc pod uwagę zamiłowanie faraona do architektury, można przypuszczać, że rezydencja odkryta na stanowisku w Tell el-Habua była budowlą na miarę faraona.

Dotychczasowe odkrycia na tym terenie dotyczył przede wszystkim pochówków. Wcześniejsze misje archeologiczne dowiodły, że od czasów XXI do XVI dynastii na tym obszarze istniał cmentarz. Odnajdywano tutaj grobowce zbudowane z ościeżnic drzwi i kamiennych bloków zawierających płaskorzeźby i inskrypcje z wcześniejszych okresów. Początkowo sądzono, że pochówki pochodzą z okresu Nowego Państwa, natomiast obecnie cmentarz datowany jest na Trzeci Okres Przejściowy (1070 r. p.n.e - 664 r p.n.e.).

Zobacz również: Jak pachniały mumie?