Gdy staw boli, puchnie i "chrupie"

Rzepka znajduje się  w przedniej części stawu kolanowego. Ma spłaszczony, nieco trójkątny kształt. Pokrywa ją chrząstka stawowa. Ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego działania całego kolana: amortyzuje obciążenia dynamiczne (podczas skakania, kucania czy biegania), chroni stawy kolanowe podczas ich zginania i prostowania, zwiększa możliwość  ruchową mięśnia czworogłowego uda. Chrząstka w stawie nie jest unerwiona i unaczyniona, dlatego dolegliwości na początku nie są odczuwalne.

Chrząstka stawowa jest naturalnym "pochłaniaczem" wstrząsów. Jej uraz czy nadmierne zużycie mogą prowadzić do chondromalacji rzepki. Schorzenie polega na rozmiękaniu chrząstki, a to prowadzi do jej osłabienia, spadku sprężystości i twardości, przez co nie jest w stanie w pełni chronić znajdującej się pod nią tkanki kostnej. 

Choroba objawia się  bólem w przedniej części kolana, który nasila się podczas biegania, szybkiego chodu, wchodzenia po schodach. Inne dolegliwości to: opuchlizna w obrębie stawu, "chrupanie" w stawie, zmniejszenie jego ruchomości.

Przyczyny pojawienia  się tej dolegliwości to: przeciążenie stawów  kolanowych - na skutek zbyt intensywnego lub źle dobranego wysiłku fizycznego, nadwaga, urazy mechaniczne stawów  kolanowych.

Wyróżniamy cztery fazy rozwoju chondromalacji stawu rzepkowo-udowego:  I stopnia  - zmiany w chrząstce rzepki stawu kolanowego są niewielkie, poza bólem, który pojawia się przy intensywym wysiłku fizycznym, może wystąpić również obrzęk w okolicy stawu kolanowego; II stopnia - zmiany  chorobowe mogą dotyczyć nawet blisko połowy grubości chrząstki stawu rzepkowo-udowego. W chrząstce  pojawiają się drobne pęknięcia (do 1,25 mm długości).

Ból może mieć charakter ciągły - niezależnie od czynności, którą właśnie wykonujesz; 4 III stopnia  - choroba obejmuje większą część chrząstki stawu rzepkowo- -udowego. Pęknięcia przekraczają 1,25 mm i mogą sięgać kości podchrzęstnej;  4 IV stopnia  - jest to stan chorobowy mogący doprowadzić do stałego uszkodzenia stawu rzepkowo-udowego. Zmiany mają charakter rozległy i sięgają  kości podchrzęstnej.

Ból stawów, opuchlizna, mogą pojawić się z wielu przyczyn. Skąd wiadomo, że to chondromalacja rzepki?  Zanim ortopeda postawi diagnozę, przeprowadzi: szczegółowy wywiad  - poprosi cię o dokładne opisanie bólu kolana, zapyta, w jakich sytuacjach się pojawia bądź nasila, badanie fizykalne  - będzie uciskał różne miejsca kolana i poruszał twoim stawem kolanowym w różnych kierunkach; to pozwoli wykluczyć inne schorzenia o podobnych objawach.

Lekarz skieruje cię na: badanie RTG - które oceni ustawienie rzepki, pozwoli wykluczyć zmiany zwyrodnieniowe i dysplazję stawu rzepkowo-udowego, USG - badanie sprawdza powierzchowną warstwę tkanki chrzęstnej oraz istnienie ewentualnego wysięku płynu maziowego, rezonans magnetyczny - jest to najdokładniejsze  badanie obrazowe, pozwala ocenić stan stawu rzepkowo- -udowego oraz stopień rozwoju zmian chorobowych, w niektórych przypadkach ortopeda może podjąć decyzję o skierowaniu pacjenta na  artroskopię kolana.

Postępowanie zależy od stopnia rozwoju choroby. We wczesnej fazie stosuje się tzw. leczenie zachowawcze. Na początku terapii  ortopeda przepisze środki farmakologiczne: leki przeciwbólowe  i przeciwzapalne,  leki regenerujące chrząstkę stawową (np. zawierające  kolagen) - do przyjmowania doustnego bądź aplikowane bezpośrednio do stawów  kolanowych.

Następnie lekarz skieruje cię na kinezyterapię - czyli ćwiczenia (np. rozciągające czy wzmacniające mięśnie), które będą przeprowadzane z pomocą fizjoterapeuty. Pozwolą one również zwiększyć zakres ruchomości stawów.

Jeśli zmiany w obrębie stawu rzepkowo-udowego są zbyt rozległe i stosowanie leczenia zachowawczego nie przynosi oczekiwanych rezultatów - lekarz zwykle podejmuje decyzję o przeprowadzeniu operacji. 

Najczęściej stosowaną metodą operacyjną jest chondroplastyka. Polega na usunięciu zewnętrznej warstwy chrząstki oraz wyrównaniu i oczyszczeniu powierzchni stawowej. 

Zabieg wykonywany  jest w trakcie artroskopii, podczas której przez niewielkie nacięcie do stawu wprowadzany jest artroskop zakończony kamerą i lampką, dzięki czemu możliwe jest usunięcie zniszczonych fragmentów chrząstki.

Metoda polega na pobraniu około 360 ml tkanki  tłuszczowej pacjenta (np. z okolicy brzucha), która następnie zostaje umieszczona w specjalistycznym urządzeniu technologii Cytori. Pobrany materiał zostaje tym samym poddany procesowi oczyszczania  i uwalniania enzymatycznego komórek macierzystych. Opisany proces trwa około 1,5 godziny - po tym czasie skoncentrowane komórki macierzyste są gotowe do zaaplikowania w chore miejsce (zabieg wykonuje się pod kontrolą USG). Koncentracja komórek macierzystych polega na uzyskaniu ich maksymalnego stężenia w minimalnej ilości zawiesiny - 5 ml płynu.