IBS, czyli brzuch pod napięciem

Syndrom jelita drażliwego (IBS - Irittable Bowel Syndrom) wciąż nazbyt często bagatelizowany jest przez lekarzy pierwszego kontaktu. Objawy ze strony brzucha, na które skarżą się pacjenci - gniecenie, uczucie pełni, wzdęcia, naprzemienne biegunki i zaparcia, trudności z oddawaniem wiatrów - nie są charakterystyczne tylko dla niego. Rzadko towarzyszą im zmiany chorobowe, takie jak wrzody, polipy, kamienie żółciowe.

W USG jamy brzusznej, analizie krwi (morfologia, OB, enzymy wątrobowe i trzustkowe, przeciwciała skierowane przeciwko o pasożytom) zwykle też nie stwierdza się nieprawidłowości. Podobnie w kolonoskopii, na którą kierują pacjentów gastroenterolodzy, nie widać uchyłków i ognisk zapalnych w jelicie grubym. A mimo to choroba potrafi zmienić ich życie w pasmo udręki.

Około 20 proc. z nas ma szczególną skłonność, polegającą na reagowaniu trzewiami na niewielki nawet stres. Wśród wszystkich osób dotkniętych nadwrażliwością jelit aż 70 proc. stanowią kobiety. Najczęściej szczupłe i delikatne, podatne na stany depresyjne. Co parę dni nękane są biegunkami, nie mającymi nic wspólnego z zatruciem pokarmowym czy z zakażeniem rotawirusem.

Co je wywołuje? U osób z IBS biegunki są efektem nadwrażliwości jelit i mają charakter jedynie czynnościowy. Mogą wystąpić nie tylko w reakcji na emocje, ale po zjedzeniu zbyt dużego czy nadmiernie przyprawionego posiłku, wypiciu zimnej wody czy soku. Pod wpływem bodźca pobudzone mięśnie układu trawiennego kurczą się, "wyrzucając" zawartość jelita grubego i cienkiego. Potem następuje okres zaparć, którym towarzyszą wzdęcia i gazy, uczucie pełności, brak apetytu.

Problem może dać znać o sobie nagle, chociaż wcześniej nie istniał. Pojawieniu się objawów IBS sprzyja częste stosowanie radykalnych diet odchudzających, picie zbyt dużej ilości kawy (pobudza ruchy robaczkowe jelit), a także nadmiar zażywanych leków, zwłaszcza antybiotyków niszczących pożyteczną florę jelit. Coraz większą rolę przypisuje się nadużywaniu środków przeciwbólowych z grupy NLPZ (głównie ibuprofenu). Ryzyko zwiększa również częste picie ziół przezyszczających.

Zdarzają się przypadki rozwoju syndromu po zatruciach pokarmowych i po przebytych zabiegach operacyjnych (np. cięciu cesarskim, po którym mogą powstać zrosty) lub po inwazyjnym płukaniu jelita (tj. hydrokolonoterapii), jeśli osoba poddająca się temu zabiegowi należy do grupy ludzi podatnych na IBS. Niewykluczone, że powodem IBS są zaburzenia metabolizmu jednego z niezwykle ważnych hormonów jelitowych - serotoniny, której 95 proc. powstaje w jelicie. To ona - według najnowszych badań - regulować ma ruchy jelitowe i przekazywać bodźce bólowe w układzie pokarmowym.

Najpierw trzeba poddać się diagnostyce i wykluczyć schorzenia układu trawiennego wymagające szybkiego leczenia, np. alergię pokarmową, chorobę Leśniowskie-go-Crohna, polipowatość jelit. Po upewnieniu się, że nam nie zagrażają, należy zmodyfikować dietę.

Jeśli masz skłonność do zaparć, zwiększ ilość włókien roślinnych przyspieszających pasaż jelitowy. Błonnik zwiększa częstość wypróżnień i zmienia konsystencję stolca. Bogatym źródłem błonnika są płatki i otręby owsiane, warzywa i owoce (unikaj słodkich). Wybieraj produkty pełnoziarniste: brunatny ryż, makaron z pełnej mąki, razowy chleb, kaszę gryczaną i orkiszową. Wypijaj dużą ilość niesłodzonych płynów (do 3 litrów dziennie).

Jeśli często masz "pełny brzuch" i dokuczają ci wzdęcia, unikaj pokarmów powodujących nadmierne wytwarzanie gazów jelitowych: kapusty, grochu, fasoli, brokułów, kalafiora, czosnku i cebuli.

Jedz zawsze o stałych porach, niewielkie porcje, głównie produkty naturalne. Unikaj konserwantów, sztucznych emulgatorów.

Zamiast mleka pij kefir lub jogurt naturalny bez dodatku cukru, najlepiej wzbogacony w dobroczynne kultury bakterii probiotycznych.

Używaj więcej przypraw hamujących rozwój bakterii jelitowych, np. majeranku, kminku, oregano.

Ogranicz słodycze, orzechy, jajka, zrezygnuj z białej mąki oraz jej przetworów. Jedz sporo gotowanych niewzdymających warzyw.

Nie przesadzaj z mocną kawą, nie pij mocnych alkoholi.

Z syndromem wybierz się do gastroenterologa, który zwykle zapisuje medykamenty zapobiegające skurczom jelit (Duspatalin, Debridat, Tribux). Wielu osobom z IBS pomaga stałe zażywanie niewielkiej dawki loperamidu lub stoperanu. Warto je brać je nawet 2-3 miesiące, aż nadaktywność mięśni przewodu pokarmowego wyciszy się. Lekarze zalecają również leki rozkurczające oddziałujące na mięśnie gładkie.

Terapia powinna być wspomagana dobrym probiotykiem, można też wypróbować działanie olejku z dzikiego oregano, hamującego nieprawidłową fermentację w jelitach i niszczącego odpowiedzialne za wzdęcia grzyby z rodzaju Candida albicans. Inną opcją jest zastosowanie długiej kuracji preparatem z babki płesznik (Colon C), zawierającej duże ilości błonnika pokarmowego. Wypełnia on jelita, powodując uregulowanie rytmu wypróżnień i przynosząc uczucie ulgi. Preparat zawiera także probiotyki i ważny dla ich rozwoju prebiotyk inulinę.