Kłopoty z trawieniem

Od czasu do czasu mogą przytrafić się każdemu z nas. Jak wtedy sobie z nimi poradzić?

Niedawno była u mnie pani Elżbieta (56). Skarżyła się na częste bóle nadbrzusza. po zwłaszcza po jedzeniu, odbijanie się i wzdęcia. Najwyraźniej miała kłopoty z trawieniem.

Wyjaśniłem pacjentce, że niestrawność, na którą cierpi, najczęściej spowodowana jest błędami w diecie. Przejedzenie, jedzenie zbyt tłustych potraw albo nieprawidłowe przygotowywanie posiłków prowadzi do zalegania pokarmu w żołądku i produkcji nadmiernej ilości szkodliwych kwasów.

Przepełniony żołądek przestaje mieścić zalegającą w nim treść i przerzuca ją do przełyku. Wtedy powstaje nieprzyjemne i uciążliwe pieczenie, czyli zgaga.

Wydłużenie procesu trawienia i obciążanie żołądka, trzustki, dróg żółciowych oraz jelit

głównie wtedy, gdy źle łączymy ze sobą pokarmy.

Najczęstsze błędy to zestawianie ze sobą w jednym posiłku białka i węglowodanów (np. mięsa z makaronem), produktów mlecznych z owocami (np. jogurtu z truskawkami), a także tłuszczów zwierzęcych z białkami (np. masła z rybą).

Niewskazane jest również łączenie produktów zbożowych (z pszenicy, żyta, owsa) z kwaśnymi owocami, słodyczami, śmietaną, a chleba i ziemniaków z owocami. Nie powinno się też łączyć mięsa z mlekiem, skrobią (np. białym ryżem), słodyczami, tłuszczami roślinnymi.

To nieprzemyślane łączenie produktów skutkuje właśnie wydłużonymi procesami fermentacji w przewodzie pokarmowym, a tym samym nadmierną produkcją soków trawiennych i zwiększonym wytwarzaniem gazów. Doprowadza do refluksu, wzdęć i zaparć.

Jednak, poza dietą, ważna jest również codzienna aktywność fizyczna. Ruch uaktywnia mięśnie i pobudza ruchy robaczkowe jelit, dzięki czemu rzadziej występują zaparcia, wzdęcia i długotrwałe zaleganie jedzenia w przewodzie pokarmowym. Jeżeli problemy pojawiają się od czasu do czasu, można zaradzić im samemu.

Trawienie przyspieszają napary ziołowe, zgagę pomogą zażegnać dostępne bez recepty leki neutralizujące kwas żołądkowy (np. Riflux, Manti, Alugastrin Zgaga, Maalox, Ranigast), a wzdęcia i zaparcia - napary ziołowe z senesu, kopru włoskiego, anyżu, pokrzywy.

Jeśli jednak kłopoty występują nagminnie i są nasilone, mogą świadczyć o przewlekłej chorobie i wtedy należy zasięgnąć porady gastroenterologa. Lekarz przeprowadzi dokładny wywiad i zbada palpacyjnie jamę brzuszną. Może zalecić badanie USG  lub gastroskopię, by wykryć ewentualną chorobę wrzodową, która często manifestuje się zgagą.

Skieruje również na testy na Helicobacter pylori , bakterię bytującą w żołądku i sprzyjającą powstawaniu wrzodów.

Przewlekłe kłopoty z wypróżnianiem, wzdęcia, bóle brzucha mogą powodować również choroby jelita grubego. Dlatego, aby sprawdzić jego  stan i wykryć ewentualne zmiany w śluzówce, takie jak polipy, owrzodzenia lub zmiany nowotworowe, konieczna bywa kolonoskopia i biopsja. Leczenie dobiera się w zależności od problemu.

W przypadku nadkwasoty żołądka, zgagi i pieczenia w przełyku, stosuje się leki hamujące wydzielanie nadmiernych ilości kwasów żołądkowych (np. Bioprazol). Gdy dojdzie do zaburzeń wydzielniczych trzustki czy woreczka żółciowego, lekarz może zalecić stosowanie syntetycznych enzymów trawiennych (np. Kreonu). W razie nadmiernych wiatrów i wzdęć przepisze najpewniej preparaty przyspieszające rozdrabnianie pęcherzyków gazów (np. simetikon, dimetikon), a przy przewlekłych zaparciach - leki przeczyszczające (Laktulozę, Bisacodyl).

Nawracających problemów trawiennych nie wolno bagatelizować, ponieważ mogą być objawem poważnych chorób, takich jak nietolerancja glutenu, białek lub laktozy, choroba Leśniowskiego-Crohna i zespół jelita nadwrażliwego. Bóle brzucha i zgaga mogą też sygnalizować wrzody i polipy jelit, schorzenia wątroby, cukrzycę, kamicę woreczka żółciowego albo zapalenie trzustki. Ich wczesne zdiagnozowanie umożliwia rozpoczęcie właściwego leczenia, a tym samym pozbycie się uciążliwych dolegliwości.

dr Marcin Kalisz, internista, specjalista medycyny rodzinnej