Czy wolno zbierać bursztyn nad Bałtykiem? Turyści masowo dostają mandaty

W polskim prawie bursztyn traktowany jest jako kopalina. To żywica sprzed około 40-50 milionów lat, a inkluzje (zatopione owady czy fragmenty roślin) mają ogromną wartość naukową. Oznacza to, że jego wydobywanie ze złóż podziemnych lub w sposób zorganizowany wymaga koncesji wydanej przez ministra właściwego ds. środowiska. Jednak dla turystów i osób zbierających bursztyn rekreacyjnie przewidziano wyjątek.

• Zbieranie bursztynu na plażach i w płytkich wodach przybrzeżnych jest dozwolone i nie wymaga zezwolenia.
• Nie wolno zbierać bursztynu na wydmach, klifach, w lasach nadmorskich oraz na terenach parków narodowych. Takie działania są traktowane jako naruszenie przepisów o ochronie przyrody. Grozi za to mandat i konfiskata znalezionych bursztynów.
• Zakaz dotyczy także używania specjalistycznych narzędzi i maszyn - sita, pompy, płuczki czy urządzenia ziemne nie mogą być wykorzystywane przez amatorów.

W skrócie: spacerowicz może bez przeszkód zbierać bursztyn wyrzucony przez morze na piasek, ale każda działalność przypominająca eksploatację kopalni wymaga koncesji i podlega kontrolom służb.

Bursztyn nie pojawia się na plaży w sposób regularny. Wyrzucają go fale Bałtyku, dlatego czas i warunki pogodowe mają ogromne znaczenie.

• Po sztormach - to zdecydowanie najlepszy moment. Wzburzone morze wydobywa bursztyny z dna i miesza je z wodorostami oraz innymi lekkimi elementami.
• Wczesny ranek - szczególnie latem. Turyści, którzy przyjdą później, mogą zastać już dokładnie "przeszukane" plaże.
• Jesień, zima i wczesna wiosna - to pory roku, w których szansa na znalezienie większych brył jest największa. Wtedy morze jest burzliwe, a na plażach jest niewielu spacerowiczów.
• Noc i świt - poszukiwania z latarką UV mogą przynieść bardzo dobre efekty. W ultrafiolecie bursztyn świeci żółtozielonym blaskiem, co ułatwia jego odnalezienie wśród glonów i kamieni.

Bursztyn najczęściej występuje na wybrzeżu Bałtyku. Istnieją jednak miejsca, w których szansa na znalezienie bursztynów jest szczególnie duża.

• Zatoka Gdańska - Wyspa Sobieszewska, Mikoszewo, Jantar i Stegna to lokalizacje wyjątkowo bogate w bursztyn.
• Półwysep Helski i Mierzeja Wiślana - również sprzyjają poszukiwaniom, szczególnie po jesiennych sztormach.
• Sztutowo i Kąty Rybackie - popularne miejsca wśród poszukiwaczy.

Poza obszarem nadmorskim bursztyn występuje także w złożach podziemnych, m.in. w województwie pomorskim i lubelskim (okolice Parczewa, Górki Lubartowskiej, Możdżanowa koło Ustki). Jednak w tych miejscach wydobycie możliwe jest wyłącznie w ramach działalności koncesjonowanej.

Znaleziony na plaży bursztyn często nie przypomina jubilerskich okazów. Może być matowy, pokryty osadami i pomylony ze szkłem czy kamieniem. Istnieje jednak kilka prostych sposobów, by rozpoznać prawdziwy jantar.

• Test w wodzie słonej - bursztyn unosi się na powierzchni, podczas gdy kamienie toną.
• Światło UV - pod wpływem ultrafioletu bursztyn świeci na żółto lub zielono.
• Zapach - przy podgrzaniu wydziela charakterystyczną, żywiczną woń.
• Próba elektrostatyczna - potarty tkaniną przyciąga włosy lub skrawki papieru.
• Twardość - bursztyn jest na tyle miękki, że daje się obrabiać, ale nie zarysuje go paznokieć (w przeciwieństwie do plastikowych podróbek).

Bursztynów warto szukać choćby dla zabawy, ale mając na uwadze poszanowanie środowiska i przestrzeganie zasad bezpieczeństwa. Czy warto robić to zamiast leżenia na piasku? Wspomnijmy tylko o tym, że największa bryła bursztynu bałtyckiego znaleziona w Polsce ważyła niemal 10 kg i miała 50 cm długości. Takie znalezisko wygląda wspaniale i ma niemałą wartość.