Zatkany nos, migreny...Może to zatoki?

Piotr Rapiejka, otolaryngolog:- Z moich doświadczeń wynika, że zapalenie zatok bardzo często nie jest rozpoznawane, pomimo bardzo typowych objawów klinicznych. Chorzy cierpią na objawy charakterystyczne dla zapalenia zatok przynosowych, ale mylą je np. z migreną lub bagatelizują. Aby rozpoznać chorobę można samodzielnie obserwować objawy. Ułatwi to w przyszłości kontakt z lekarzem.

- Przy zapaleniu błony śluzowej nosa i zatok przynosowych - bo tak w najnowszej terminologii nazywa się zapalenie zatok - występują co najmniej dwa objawy z czterech: blokada albo niedrożność nosa, katar, ból lub uczucie rozpierania w obrębie twarzy, upośledzenie lub utrata węchu. Nieżyt nosa i zapalenie zatok przynosowych zwykle współistnieją ze sobą. Rozpoznanie zapalenia błony śluzowej nosa i zatok przynosowych stawiane jest na podstawie wywiadu chorobowego oraz badania laryngologicznego.

Co pomaga zapobiegać zapaleniu zatok przynosowych?

- Należy dbać o to, by nos był drożny, unikać zanieczyszczeń powietrza, które uszkadzają błonę śluzową nosa (dym papierosów, pyły, związki chemiczne), regularnie oczyszczać filtry w klimatyzatorach i oczyszczaczach powietrza.

W jakim okresie jesteśmy najbardziej narażeni na tę przypadłość?

- Zapalenie zatok jest bardzo częstym schorzeniem, które dotyka dużej grupy społeczeństwa. Występuje przez cały rok, przy czym w takim okresie jak w tej chwili, czyli jesienno-zimowym, jesteśmy na nie szczególnie narażeni.

Jakie mogą być konsekwencje nierozpoznanego lub źle leczonego zapalenia zatok?

- Nieleczone lub nieprawidłowo leczone zapalenie zatok może doprowadzić do wystąpienia groźnych powikłań: m.in. zapalenia opon mózgowych, ropnia mózgu, zapalenia nerwu wzrokowego, zapalenia gałki ocznej. Dlatego tak ważna jest właściwa i wczesna diagnostyka, która pozwoli na zastosowanie prawidłowego leczenia w odpowiednim momencie.

Na czym polega leczenie?

- Kompleksowe leczenie zapalenia błony śluzowej nosa i zatok przynosowych opiera się na przywróceniu fizjologicznych funkcji błony śluzowej nosa (w tym również ruchu rzęsek), drożności przewodów nosowych i ujść zatok przynosowych. Można to osiągnąć poprzez oczyszczanie jam nosa z zanieczyszczeń i patologicznej wydzieliny - stosując przepłukiwanie jam nosa roztworami wody morskiej i soli fizjologicznej oraz stosowanie leków donosowych.

- W ostrym zapaleniu zatok przynosowych o umiarkowanym przebiegu stosowane są donosowe glikokortykosteroidy, a w ciężkim przebiegu również antybiotykoterapia. W przewlekłym, w przypadku braku skuteczności farmakoterapii (leczenie przeciwzapalne) stosowane jest również leczenie operacyjne. Jednak leczenie operacyjne jest jedynie częścią leczenia skojarzonego, co oznacza, że po operacji niezbędne jest przewlekłe stosowanie donosowych leków przeciwzapalnych.

W jaki sposób osoby cierpiące na zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych powinny dbać o higienę nosa?

- W ostrym i przewlekłym zapaleniu błony śluzowej nosa i zatok przynosowych, rekomendowane jest płukanie nosa z wykorzystaniem wody morskiej. Donosowo roztwory wody morskiej stosowane są w celu ułatwienia ewakuacji z przewodów nosowych zalegającej, patologicznej wydzieliny i oczyszczenia błony śluzowej nosa z zanieczyszczeń fizycznych, chemicznych, alergenów i patogenów. Zamierzony efekt terapeutyczny można uzyskać jedynie poprzez przepłukanie przewodów nosowych odpowiednio dużą objętością wody morskiej lub soli fizjologicznej (najwygodniej w formie np. sprayu). W mojej opinii, w wielu schorzeniach nosa i zatok, regularne płukanie jam nosa jest jednym z fundamentów prawidłowego leczenia.

- zapalenie błony śluzowej nosa (czyli katar) i zatok przynosowych specjaliści uznali za jedno schorzenie, ponieważ oba zapalenia zwykle występują łącznie

-zgłoś się do lekarza, jeśli występują co najmniej dwa objawy z czterech: blokada albo niedrożność nosa, katar, ból lub uczucie rozpierania w obrębie twarzy, upośledzenie lub utrata węchu

- dbaj, by w pomieszczeniu, w którym przebywasz, powietrze było wilgotne, zwłaszcza w czasie sezonu grzewczego

- jeśli jesteś alergikiem, unikaj uczulających substancji i regularnie przyjmuj zalecane przez lekarza leki

- jeśli nos jest zablokowany, zastosuj doraźnie środki, które udrożnią nos i ujścia zatok oraz zmniejszą obrzęk błony śluzowej

- w przypadku obecności zmian anatomicznych w obrębie nosa i zatok (np. skrzywiona przegroda nosa), należy zgłosić się na konsultację do specjalisty laryngologa w celu rozważenia zabiegu operacyjnego, który usunie mechaniczną przeszkodę w obrębie jam nosa

- pij dużo płynów, szczególnie gdy powietrze jest suche