Księża apelują: Tych produktów nie wkładamy do wielkanocnych koszyków
Już za kilka dni świętować będziemy Wielką Sobotę i jak co roku wyruszymy do kościołów z wielkanocnymi koszyczkami. Czy jednak na pewno wiemy, jakie produkty powinny znaleźć się w święconce, a jakich lepiej unikać? Polacy wciąż popełniają kilka błędów!
- Święconka to nazwa wszystkich pokarmów, które święcimy w Wielką Sobotę w Kościele Katolickim. Zwyczaj ten praktykowany jest nie tylko w Polsce, ale także w innych europejskich krajach np. Austrii czy Słowenii.
- W naszym kraju święconka znana jest od wieków, ale np. w zachodnich regionach Polski, które znalazły się w jej granicach po II wojnie światowej, był to zwyczaj nieznany. W latach 40. dwudziestego wieku na Kaszubach pokarmy święcili tylko zamożni mieszkańcy, podobnie jak na Śląsku, gdzie święcenie odbywało się na szlacheckich dworach. Dziś tradycję tę kultywuje cała Polska, a według badań święconka to jeden z najbardziej lubianych w naszym kraju świątecznych zwyczajów.
Potrawy, które wchodzą w skład święconki to:
- jajka w postaci pisanek i kraszanek
- baranek z masła lub cukru
- sól
- pieprz
- chlebek
- wędliny
- chrzan
- babka wielkanocna
Niektórzy wkładają także do koszyczka np. ser, wodę i miód.
Zobacz także: Naturalne barwniki do jajek. Pisanki zafarbujesz bez chemii!
Wielkanocne pokarmy święcimy raz w roku, w Wielką Sobotę. To dzień, w którym kończymy jeszcze ostatnie porządki i przygotowujemy dania, których nie udało nam się zrobić wcześniej. Co ciekawe, w przeszłości gospodynie w Wielką Sobotę musiały mieć już wszystko przygotowane - posprzątane, upieczone i ugotowane. Kulminacyjnym momentem Wielkiej Soboty zawsze była i powinna być bowiem właśnie święconka.
W Wielką Sobotę tradycyjnie wyruszamy do kościoła z koszyczkami pełnymi symbolicznych pokarmów i słodyczy. Kapłan święci je i zachęca do chwili modlitwy oraz adoracji grobu Pana Jezusa - ostatnie godziny przed jego zmartwychwstaniem powinny być dla nas bowiem okazją do zadumy i przemyśleń.
W większości kościołów w Polsce, kapłani przygotowują kosze lub miejsca, w których składać można dary dla osób potrzebujących. Warto podzielić się z nimi wielkanocnymi przysmakami, by jeszcze mocniej poczuć ducha tych świąt.
W tym roku pokarmy święcimy w sobotę, 16 kwietnia.
Zobacz również: Przyprawy na trawienie. Czego użyć do wielkanocnych potraw?
W przeszłości, gdy pokarmy święcono jeszcze na szlacheckich dworach, przed przybyciem kapłana stawiano na stole wypiekanego z ciasta baranka, krzyż, chleb, sól, jajka, chrzan, ciasta, mięsa i kiełbasę. Pokarmy przystrajano rzeżuchą, bukszpanem oraz wiosennymi kwiatami.
Od tego czasu lista pokarmów do święcenia niewiele się zmieniła. Do koszyczka wkładamy:
- baranka z masła lub cukru, który symbolizować ma Chrystusa Zmartwychwstałego
- jajka w postaci pisanek, kraszanek, ale także jajka z czekolady, które są symbolem nowego życia, odrodzenia i zwycięstwa Chrystusa nad śmiercią
- chlebek jako symbol Ciała Jezusa Chrystusa, ale także godności człowieka
- wędliny i kiełbasę jako symbol dobrobytu
- sól, będącą symbolem oczyszczenia i chroniącą przed zepsuciem
- pieprz, symbolizujący gorzkie zioła
- chrzan, który symbolizuje witalność
- ciasto (zazwyczaj babka), które symbolizuje ludzką pracę, ale ma być także osłodą po 40 dniach postu
- ser, który jest symbolem związku człowieka ze zwierzętami i przyrodą
- wodę (rzadszy zwyczaj), która ma obmywać ludzi z win i grzechów
Wielkanocny koszyczek składa się nie tylko z wymienionych, symbolicznych pokarmów, ale także z wiosennych, kojarzących się z nowym życiem dekoracji i roślin. Część z nas wkłada więc do niego żółte kurczaczki, zajączki, a całość dekoruje gałązkami bukszpanu, rzeżuchą i kolorowymi wstążkami. Koszyczek przykryty jest zazwyczaj także świąteczną serwetką.
Rodzice wkładają często do dziecięcych koszyków czekoladowe zajączki. W tym miejscu warto jednak przypomnieć, że zajączek jest częścią świeckiej tradycji i nie ma wiele wspólnego z wielkanocnymi, polskimi tradycjami.
Wydobywające się z wielkanocnego koszyczka zapachy sprawiają, że już w sobotnie popołudnie chcielibyśmy spróbować choć paru pokarmów ze święconki. Wiąże się to jednak ze złamaniem pięknej, wielkanocnej tradycji!
Święconka powinna być zjedzona dopiero w czasie śniadania wielkanocnego. Można zrobić wyjątek i takie produkty jak np. chrzan, jajka, pieprz czy sól z koszyczka dodać do wielkanocnego barszczu lub żurku.
UWAGA: Czas po wieczornej liturgii Wielkiej Soboty należy już do niedzieli wielkanocnej. Wtedy też najmniej cierpliwi domownicy mogą spróbować święconki.
Zobacz również: Jajka: Jak je przechowywać i sprawdzić ich świeżość?
Są produkty, których kategorycznie nie wolno wkładać do wielkanocnych koszyczków. Na szczycie tej listy znajduje się oczywiście alkohol oraz inne używki. Do koszyczka nie wkładamy także rzeczy użytkowych, zabawek i innych ważnych dla nas przedmiotów, które może chcielibyśmy poświęcić, ale pamiętajmy o tym, że święconka składa się tylko z pokarmów i drobnych dekoracji.
Kontrowersje budzą wciąż także świeckie, czekoladowe zajączki, owoce czy np. przysmaki dla zwierząt. Część księży przekonuje jednak, że jeśli w koszyku znajdą się wszystkie symboliczne, ważne dla katolika pokarmy, to nic nie stoi na przeszkodzie, by przemycić w nim także drobny produkt spożywczy spoza listy.
Zobacz również: Sosy jako dodatki do wielkanocnych wędlin. Na jakie postawić?
